کولبر ها و رنج هایی که می کشند ...

کولبری پدیده نوینی نیست و سالیان سال مردمانی به آن گرفتارند.نیاز، آنها را به سویی کشیده است که گفتنش درد است و دیدنش دشوار.عدم توسعه اقتصادی مناطق مرزی مانند کردستان و عدم برنامه ریزی برای ایجاد شغل که به استناد قانون اساسی جزو تعهدات دولت است،و مهمتر از همه نادیده گرفتن حقوق انسانی زن و مرد و کودک و پیر که کولبری می کنند از سوی مدیران و برنامه ریزانی که فقط مدعی هستند ،باعث شده است صحنه هایی رقم بخورد که جانسوز است.

#کولبر فقط  بار سنگین حمل نمی کند.او در حال جابجایی تمام درد هایی است که  درکی از آن در طبقه ی تصمیم گیر جامعه نیست و متاسفانه جامعه حقوقی ما هم هنوز  حق آنها را ادا نکرده است .حقوقدانان وظیفه دارند این طبقه از جامعه را نیز  ببینند و از آنها در جهت ایفای حقوقشان حمایت کنند و وظایف فراموش شده قوای حاکم_ از مجلس و قضاییه و مجریه_ را به آنها یاد آور شوند .

کافیست خودمان را فقط برای یکبار جای انهایی قرار دهیم که در این #سرمای استخوان سوز کوهستان ها آنهم برای مبلغ ناچیزی ،کولبری می کنند.به عقیده ام دانشجویان و اساتید #حقوق باید به رسالت خود در حمایت حقوقی از کولبرها و امثالشان  عمل نمایند و در غیر اینصورت چه ارزشی برای کتاب ها ،درس ها و نظریاتی که خوانده ایم  ، درس می دهیم و آموزش  میگیریم متصور است؛شاید هیچ ...

✍دکتر سید احمد حبیب نژاد

عصو هیات علمی گروه حقوق عمومی پردیس فارابی دانشگاه تهران

یکی از آشکارترین راهکارهای عقلایی جهت نیل به تصمیمات سنجیده در سطح کلان اجتماع و قاعده ای عمومی برای ساختن یک جامعه مطلوب، مشورت کردن است. در حقیقت می توان گفت تصمیم گیری ها زمانی دقیق تر می شود که افراد صاحب نظر که در امور مختلف دارای تخصص هستند در آن مشارکت داشته باشند و تصمیمی که قرار است بر سرنوشت گروهی از جامعه تاثیر بگذارد، برآمده از خرد جمعی باشد. از آثار مفید مشورت کردن و توسعه فرهنگ مشورت پذیری می توان به رشد آگاهی های عمومی، رشد و گسترش عقلانیت جمعی، توسعه فرهنگ کار جمعی و همدلی و اتحاد در میان افراد یک جامعه اشاره کرد. علاوه بر تمامی اینها مشورت کردن و رکن شورا از اهمیت بسزایی در تفکر اسلامی و متون دینی اسلام برخوردار است؛ تا جایی که خداوند متعال در قرآن کریم به رسول گرامی اسلام دستور داده است که با مردم مشورت کند.(1) بدین ترتیب دیگر رهبران جامعه اسلامی نیز به طریق اولی به مشورت کردن با صاحب نظران، مامور خواهند بود؛ چرا که دین مبین اسلام مخالف خودمحوری و استبداد رای می باشد.
در ادامه، به اختصار به بررسی ادله و مستنداتی می پردازیم که مشورت کردن را بر کارگزاران نظام اسلامی واجب می کند.
الف: عقل:
با توجه به اینکه رعایت مصلحت مسلمین بر تمامی مدیران و کارگزاران نظام اسلامی واجب است و انجام این وظیفه نیز در بسیاری از موارد جز به وسیله مشورت با خردمندان و متخصصان ممکن نیست، به وضوح می توان نتیجه گرفت که مشورت در امور بر کلیه کارگزاران و تصمیم گیرندگان نظام اسلامی واجب است. این مطلب که تشخیص مصلحت در بسیاری از موارد فقط از طریق مشورت امکان پذیر می باشد از امور واضحی است که نیازی به استدلال ندارد؛ به خصوص در زمان حاضر که حکومت گستره وسیعی پیدا کرده و اداره آن نیاز به برخورداری یا استفاده از دانش ها و مهارت های گوناگون دارد.
برای اثبات لزوم رعایت مصلحت بر کارگزاران مسلمان ادله زیادی وجود دارد که در اینجا صرفا به دلیل قرآنی آن اکتفا می کنیم؛ خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: « وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ »(2) شکی نیست که تصرف در امور اجتماعی و حکومتی مهم تر از تصرف در اموال یتیمان است. بنابراین وقتی که بر اساس آیه فوق تصرف در اموال یتیمان حتما باید بر اساس مصلحت باشد، تصرف در امور عمومی امت به طریق اولی باید چنین باشد.
نتیجه آنکه اگر هر یک از مدیران و کارگزاران نظام اسلامی بداند یا حداقل احتمال دهد که در صورت مشورت با صاحب نظران، به راه های بهتری برای اداره امور دست یافته و به نتایجی می رسد که خود به تنهایی به آنها دست نمی یافت، در اینصورت مشورت بر او واجب خواهد بود و الا وظیفه خود را که رعایت صالح؛ بلکه اصلح به حال اسلام و مسلمین است ترک نموده و صلاحیت تصدی مقام مزبور را از دست می دهد.(3)
ب: قرآن:
خداوند متعال می فرماید: « فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ » (4)
از پرتو رحمت الهی در برابر آنها نرم(و مهربان) شدی و اگر خشن و سنگدل بودی از اطراف تو پراکنده می شدند؛ بنابراین آنها را عفو کن و برای آنها طلب آمرزش نما و در کارها با آنها مشورت کن؛ اما هنگامی که تصمیم گرفتی (قاطع باش و) بر خدا توکل کن زیرا خداوند متوکلان را دوست دارد. این آیه شریفه پس از شکست ظاهری مسلمانان در جنگ احد نازل شد.
با اینکه عصیان و سرپیچی تعدادی از مسلمین منجر به نتیجه ناگوار شکست در جنگ مزبور گردید، باز هم خداوند به پیامبرش دستور می دهد که مسلمانان را مورد عفو قرار داده و برای ایشان طلب آمرزش نماید و همچنین در کارها با آنان مشورت کند.
از آنجا که فعل امر، ظهور در وجوب دارد؛ بنابراین امر به مشورت در آیه شریفه « شاورهم » بدان معناست که مشورت با اصحاب، بر شخص پیامبر واجب بوده است. از اینجا می توان نتیجه گرفت که مشورت در امور بر جانشینان پیامبر و رهبران بعدی امت اسلامی یعنی ائمه معصومین و فقهای جامع الشرایط و همچنین کلیه مدیران و تصمیم گیران نیز واجب است؛ زیرا وقتی شخص پیامبر اکرم با وجود علم لدنی و بی نیازی از مشاوره، به مشورت با اصحاب خود مامور می گردد، دیگران (به ویژه افراد غیر معصوم) به طریق اولی مامور به مشورت بوده و مشاوره با صاحب نظران، بر آنان واجب خواهد بود.
در پایان باید اضافه کرد که یکی از آثار مفید و مهم مشورت کردن، انتخاب مسیر صحیح برای پیشبرد جامعه اسلامی به منظور رسیدن به اهداف متعالی می باشد؛ و از دیگر آثار آن می توان به انتخاب افراد اصلح برای مدیریت و رهبری جامعه و سپردن امور به آنها اشاره کرده؛ بدین ترتیب نباید تردید کرد که مشورت کردن با صاحب نظران، بر مسئولان و مدیران جامعه اسلامی، واجب است و در حد یک توصیه اخلاقی خلاصه نمی گردد؛ چراکه هم منافعی که از طریق مشورت کردن به دست می آید، بسیار مهم و تاثیر گذار است و هم ضررهایی که در صورت ترک مشورت، به دنبال خواهد آمد، بسیار کلان و پر اهمیت می باشد و بدون شک، خداوندی که احکام شرعی را بر اساس مصالح و مفاسد واقعی، تشریع می کند هیچگاه چنین مصالح کلانی را نادیده نمی گیرد.

1) « وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ »
2) انعام، آیه 152
3)ر.ک: ناصر مکارم شیرازی، انوارالفقاهه (کتاب بیع)، جلد 1، ص 530
4)آل عمران، آیه 159